Hoe wederzijdse afhankelijkheid in relaties werkt

Wederzijdse afhankelijkheid versterkt juist de intimiteit in je relatie. Hoe dat werkt en hoe je dat doet, lees je in dit artikel. Ter illustratie eerst een voorbeeld uit mijn praktijk.

Met opgejaagde stem belde Sabine me op en zei: ‘Mijn partner verwijt me dat ik emotioneel te afhankelijk van hem ben. Hij vindt dat ik moeilijk doe als ik mijn zorgen met hem wil bespreken. Ik daarentegen voel me niet gezien, waardoor het verdrietige gevoel blijft. Dat werkt door in mijn werk, eigenlijk in alles.’ Ze vroeg: ‘Wat kan ik doen om onafhankelijker te worden van hem?’

Voordat ik deze vraag beantwoord, vertel ik je eerst hoe het zit met onafhankelijkheid en afhankelijkheid in relaties. Pas dan weet je of:

• Sabine onafhankelijker moet worden
• Haar partner moet leren om afhankelijker te worden
• Er werk voor beiden ligt

Tot slot vertel ik je wat je kunt doen om de wederzijdse afhankelijkheid in je relatie te versterken, zodat je meer intimiteit krijgt.

Hoe wederzijdse afhankelijkheid de intimiteit in je relatie versterkt

Als alles koek en ei is in je relatie valt het niet op dat je wederzijds afhankelijk van elkaar bent om je goed te voelen. Je onderneemt leuke dingen en je voelt je lekker. Samen voel je je sterk en bestand tegen de stormen van het leven. Je gedijt op de veilige basis die je relatie je biedt. Moeiteloos zet je risicovolle stappen en heb je zin om het leven te ontdekken. Het leven lacht je toe, de toekomst zie je samen zonnig tegemoet.

Pas als er stress ontstaat, ervaar je of je écht bij je partner terecht kunt voor steun en troost

Geeft je partner je deze steun en support op een effectieve manier, dan voel je je gerustgesteld. De wereld kun je aan. Laat je partner je, meestal onbewust, in de kou staan door bijvoorbeeld jouw probleem niet te erkennen, het te bagatelliseren, het te ontkrachten? Dan overvallen je gevoelens van hulpeloosheid, ontreddering en eenzaamheid. Je lijf springt in de alarmstand door deze stress-signalen. Het maakt zich op om te vluchten, te vechten of te bevriezen. Blijft dit duren, dan put je je lijf uit en slaat de vermoeidheid toe. Je relatie komt enorm onder druk te staan. 

Hoe kan dat nou? We leren toch om onafhankelijk te zijn? Wat maakt het dan uit of we al dan niet support en steun van onze partner krijgen?

Dat het genuanceerder ligt, leert het afhankelijkheidsparadox.

Wat het afhankelijkheidsparadox betekent

Mensen hebben een fundamentele behoefte aan intimiteit met anderen. Dat ligt vast in onze genen. Tegelijkertijd verlangen we naar  autonomie. Oftewel de behoefte om je onafhankelijk te voelen van een ander.

In onze Westerse cultuur stimuleren we autonomie meer dan dat we wederzijdse afhankelijkheid promoten. We respecteren initiatiefrijk en onafhankelijk gedrag. We bewonderen veerkrachtige, onafhankelijke en sterke mensen, die zich snel weten aan te passen aan nieuwe situaties en grote veranderingen.

Niemand wil als behoeftig en afhankelijk gezien worden

Feeny (2007) onderzocht wederzijdse afhankelijkheid binnen intieme relaties. Zij stuitte op een bijzondere paradox, die ze het afhankelijkheidsparadox noemde.

Ze ontdekte dat geliefden zich onafhankelijker gedragen en zich meer richten op hun afzonderlijke doelen, wanneer ze samen onderkennen en erkennen dat ze wederzijds afhankelijk van elkaar zijn voor  steun en support. In andere bewoordingen: hoe veiliger gehecht je samen bent als koppel, hoe onafhankelijker en zelfstandiger je durft te gedragen, hoe meer intimiteit je ervaart.

De meest onafhankelijke mensen zijn die mensen die het meest wederzijds afhankelijk zijn.

Het beproefde traject om wederzijdse afhankelijkheid in  je relatie te creëren

Sabine en haar partner passen dit inmiddels toe. In haar situatie betekende het dat ze beiden wat te leren hadden. Gelukkig stond haar man er uiteindelijk voor open om samen een programma bij me te volgen.

Hij zegt: ‘Ik besef nu hoe belangrijk het is om je wederzijds afhankelijk op te stellen, zodat je elkaar echt ontmoet. Ik weet nu dat ik niets op hoef te lossen bij stress, dat ik er alleen maar hoef te zijn voor haar. Dat inzicht voelde heel bevrijdend.’

Zie in dat jullie wederzijds onbegrip jullie alleen maar verder uit elkaar drijft

Stop met het gedoe en realiseer je dat je partner niet je vijand is. Het negatieve patroon waarin jullie beland zijn, veroorzaakt de problemen. Ontrafel het HOE van het conflict, zodat je leert hoe je kunt voorkomen dat de boel escaleert.

Neem verantwoordelijkheid voor je eigen bijdrage

Meestal gaat het om negatieve actie en reactie, waardoor een neerwaartse spiraal ontstaat.

• Als jij me van alles verwijt, schiet ik in de verdediging.
• Als jij je koel en afstandelijk opstelt, probeer ik juist extra hard om contact met je te krijgen.

Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens

Aanvaard je eigen emotionele pijn die achter deze gevoelens zit. Projecteer deze niet op een negatieve manier op je geliefde. Deze emotionele pijn wordt getriggerd, omdat er een onvervulde behoefte bij jou aan ten grondslag ligt.

Zie onder ogen hoe jij mede vorm geeft aan de negatieve gevoelens van je geliefde

Mede door jouw woorden en gedrag breng je je geliefde uit evenwicht.

Stem je af op de diepere gevoelens en behoeften van je geliefde

Vraag naar zijn/haar emotionele pijn, zodat je beter begrijpt welke problemen er aan ten grondslag liggen. Wanneer je dit begrijpt en accepteert, reageer je zachter en milder op je geliefde, zodat er veel meer ruimte ontstaat om een probleem op te lossen.

Stel je kwetsbaar op en deel je diepere emoties met je geliefde

Je partner begrijpt dan wat er voor jou op het spel staat als jullie ruzie hebben. Dit is het meest moeilijke om je kwetsbaar op te stellen. Misschien heb je nog nooit eerder je angsten en –behoeften gedeeld met je geliefde. Acceptatie van elkaars emotionele gevoeligheden en behoeften is een belangrijk keerpunt in je relatie.

Veranker de nieuwe patronen in je relatie, zodat jullie elkaar ondersteunen en elkaars verschillen accepteren

Het is niet eenvoudig om oude niet werkende patronen te doorbreken in je relatie. Met nieuwe inzichten en nieuwe vaardigheden is dit echter wel mogelijk. Als je die nieuwe route samen durft te nemen, ervaar je elkaar op zo’n fijne manier die voor de meesten geheel nieuw is.